لباسهاى تنگ مغز شما را فشار مىدهند
اندازه لباس و کفش شما چقدر است؟ لباس و کفشى که هم اکنون بر تن دارید، چگونه است؛ این یک شوخى نیست و مسئلهاى کاملاً جدى و بهداشتى است.
کسانى که عادت دارند لباس یا کفش کوچکتر از اندازه واقعى خود انتخاب کنند و از پوشیدن لباسهاى تنگ و چسبان خوششان مىآید، با یک مشکل سلامتى روبهرو مىشوند. آنها با اختلال خونرسانى مواجه خواهند شد.
پوشیدن لباسهاى تنگ، خصوصاً اگر ساعتهاى طولانى طول بکشد، تأثیر قابل توجهى بر خونرسانى اعضاى مختلف بدن و سیستمهاى حیاتى مىگذارد و در واقع بدن را با یک مشکل جدى روبهرو مىکند.
وقتى که پوست به شدت تحت فشار قرار گیرد، مویرگهاى سطحى آن بسته مىشوند و جریان خون در آنها متوقف مىشود و ما مىدانیم که قسمت اعظم تبادلات اکسیژنى و غذایى در سیستم عروقى بر عهده مویرگهاست. وقتى که مویرگها نتوانند در سطح پوست، وظیفه خود را به درستى انجام دهند، پوست به عنوان وسیعترین عضو بدن انسان، دچار کم خونى و انباشتگى مواد دفعى و نوعى خفگى سلولى مىشود. این احساس خفگى و تنگى نفس، در هنگام پوشیدن لباسهاى تنگ، کاملاً ملموس و محسوس است و چون مویرگها، واسطههاى اصلى سرخرگها و سیاهرگها هستند، به علت عدم عبور صحیح و کامل خون از آنها، در سطح پوست، نوعى انباشتگى خون در برخى اعضا و کمبود خون در برخى دیگر رخ مىدهد و تعادل عمومى بدن کاملاً آشفته مىگردد و درهم مىریزد.
پوشیدن کفش تنگ هم اثرات مشابه و حتى بدترى دارد. پاها که در علم طب و بهداشت، به عنوان «قلب دوم» انسان نامیده مىشوند، در یک نقطه کاملاً مهم و سوقالجیشى در سیستم خونرسانى بدن قرار گرفتهاند. اگر پاها تحت فشار دائمى و طولانى قرار گیرند، شاهد اثراتى مشابه نارسایى قلبى از نوع فشارى خواهیم بود. سیستم خونرسانى در نقطه تلاقى عروق مهم، با یک انسداد فشار مواجه خواهد شد و خستگى زودرس، احساس مشکل تنفسى، خستگى فکرى و در طولانى مدت، ضعف بینایى و آسیبهاى عروقى و عوارض قلبى بر جاى خواهد گذارد.
علاوه بر همه اینها، کفش و لباس تنگ، یک مشکل دیگر نیز ایجاد مىکند.
شما به زودى متوجه خواهید شد که (تمرکز حواس) شما بسیار کاهش یافته است و این یک حقیقت است. لباس و کفش تنگ و نامناسب، به علت وارد شدن مداوم پیامهاى عصبى از نواحى تحت فشار، از تمرکز فکرى شما خواهد کاست و به این دلیل و دلایل مهم پیشین، قدرت یادگیرى و توانایىهاى مغزى و ذهنى شما را تحت تأثیر منفى قرار خواهد داد. یک بار دیگر اندازه واقعى کفش و لباس خود را تعیین کنید و براى سلامت جسم و فکر خود، فقط از اندازه مناسب خود استفاده کنید.
نامناسبترین زمان یادگیرى
مناسبترین زمان براى فکر کردن و فعالیتهاى ذهنى چه وقتى است؟
نامناسبترین زمان براى کارهاى فکرى، یادگیرى و تفکر چه زمانى است؟
آیا به این موضوع توجه کردهاید که برخى زمانها بهتر یاد مىگیرید و بعضى وقتها کاملاً در یادگیرى ناتوان و درمانده مىشوید؟ این مطلب از نظر علمى قابل بحث و گفتوگو است.
اوقات مناسب و نامناسب زیادى وجود دارد که شما مىتوانید زمان مطالعه خود را با آنها تنظیم کنید؛ اما یک زمان وجود دارد که از همه وقتها براى مطالعه نامناسبتر است و هیچ کس هم در این مطلب شکى ندارد.
به یاد داشته باشید که هرگز «بعد از غذا خوردن» قصد مطالعه و یادگیرى نکنید؛ چون کارآیى شما بسیار کاهش خواهد یافت و نهایتاً مغبون و ناراضى خواهید شد.
وقتى معده شما پر از غذاست، جریان خون به سمت دستگاه گوارش منحرف مىشود تا مهمترین وظیفه خود را در آن زمان انجام دهد. در هنگام هضم و جذب غذا، گوارش عالى و مطلوب براى بدن شما بسیار واجبتر از فعالیتهاى فکرى و ذهنى است.
بنابراین، جسم هوشمند شما به انتخاب احسن مىپردازد و مصلحت وجود شما را در نظر مىگیرد و تمامى انرژى و توجه خود را صرف عملیات گوارشى مىکند.
به همین دلیل، خون کافى و مورد نیاز براى یادگیرى و ادراک به دستگاه مغزى و عصبى نمىرسد و شما بیشتر تلاش مىکنید و کمتر فرا مىگیرید. علت خوابآلودگى شما بعد از غذا خوردن هم همین است. دستگاه مغزى و اعصاب، توانایى کافى براى هوشیار نگه داشتن ما را نخواهد داشت و ناگزیر تن به استراحت و خواب خواهد داد؛ البته توجه به این نکته مهم است که اندکى خواب و استراحت، بهترین کارى است که شما بعد از صرف غذا مىتوانید انجام دهید.
همه این مطالب در صورتى صادق است که شما به میزان کافى و به قدر نیاز خود غذا خورده باشید؛ اما خدا نکند که اهل علمى زمام اختیار غذا خوردن را از کف دهد. معده انباشته و متورم تا ساعتها شما را اذیت خواهد کرد و علاوه بر احساسهاى ناخوشایند گوارشى، قدرت ذهنى و یادگیرى شما را چندین ساعت به شدت کاهش خواهد داد و تازه پس از این ساعات، خستگى عمومى ناشى از تلاشى که جسم بیچاره شما براى هضم و جذب آن همه خوراکى انجام داده، نمایان خواهد شد و خلاصه آن که امید نداشته باشید که تا روز بعد، افقى براى یادگیرى شما گشوده شود.
کلید طلایى آرامش
این کلید طلایى را هم به عنوان حسن ختام به دست شما مىسپارم تا در بحرانىترین لحظات بتوانید به آسانى آرامش خود را بازیابید.
در طب فشارى، نقاط متنوعى براى ایجاد آرامش و تمرکز وجود دارد که مهمترین آنها نقاطى در ناحیه ابروهاست. دو نقطه در بالاى ابروها، چنانچه به صورت مداوم و دورانى چند لحظه تحت فشار قرار گیرند، کانالهاى انرژى را به سمت سیستم مغز و اعصاب باز نموده، موجب بازگشت آرامش و تعادل روحى و عصبى مىگردند و یک نقطه در میان دو ابرو که از همه مهمتر است، با فشار ملایم انگشتها حال ما را دگرگون مىکند.
شما هم شاید ناخودآگاه وقتى که خیلى عصبى و آشفته هستید، دستان خود را به سمت پشیانى برده؛ ابروان خود را ماساژ مىدهید. این یک هدایت درونى غیرارادى است که شعور ناخودآگاه ما آن را راهنمایى مىکند.
از این به بعد مىتوانید کاملاً آگاهانه و با اطلاع کامل از اثرات مفید و سلامتىبخش آن در هنگام ناراحتى و اضطراب، چشمان خود را ببندید؛ در حالت آرامى بنشینید و با دو انگشت اشاره و نشانه، ناحیه میانى ابروها را به آرامى و به صورت چرخشى با دوران مختصر در طول چند دقیقه به طور مداوم و بىوقفه تحت فشار قرار دهید؛ پس از یک بار انجام این کار، آثار آرامشبخش و تمرکزآفرین آن را احساس خواهید کرد و در هنگامى که سر جلسه امتحان دست و پاى خود را گم کردهاید و یا ساعاتى پیش از امتحانات نهایى که نگران حجم باقیمانده درس هستید و یا در موقعیت تصمیمگیرىهاى بزرگ و حیاتى و در هر وضعیت نامطلوب و اضطرابآور دیگرى، از این روش آسان و مؤثر بهره ببرید.
منابع
1- محمد رضا یحیایى، دایرة المعارف هفت طب دنیا، 1374.
2- توماس اندرولى، مبانى طب داخلى سیسل، ترجمه رضا ملک زاده، نشر اشتیاق، 1380.
3 - ابوالفضل ارجمند، طب فشارى، نشر فاضل، 1377.
4- ویلسون پاوول، کتاب کوچک آرامش، نشر فراوان، 1380.
5- نیک آنیتا، 60 نکته براى موفقیت در امتحان، نشر قدیانى 1380.
6- فیلد لیندا، 60 نکته براى زندگى بهتر، نشر قدیانى 1380
کنترل محیط مطالعه
1ـ یک مکان معین را برای مطالعه کرن تخصیص دهید. آیا شما مکانی را در اختیار دارید، که در آن با خودتان خلوت کنید؟
اگر تصمیم به مطالعه کردن دارید، باید بهترین مکان ممکن را برای این کار پیدا کنید. البته این مکان حتما باید آرام و بی سرو صدا باشد و درآن شخص در اثر صداهایی مانند رادیو، تلویزیون و سرو صدای اشخاص دچار گیجی نشود. اما این مسئله کاملا هم قطعی نمی باشد. چون 80% مطالعه دانشجویان در اتاق خودشان انجام میشود نه در کتابخانه.
مکانی که شما در آن به مطالعه میپردازید و هیچ کار دیگری در آن انجام نمیدهید، بهترین چیز ممکن در دنیا می باشد. پس از مدتی، مطالعه کردن به رفتاری مناسب با آن محیط ویژه تبدیل میشود. سپس در هرجایی که در این دنیا قرار بگیرید، فکر میکنید باید کار متناسب آن محل را انجام دهید. به این روش توجه کنید:
هنگامیکه وارد کلاس درس میشوید ومینشینید، کارتان را با توجه به حرفهای استاد شروع میکنید،. در این جا نگرشها و توجه و رفتارتان به طور خودکار عمل میکنند. برای اینکه قبلا آن اتاق با چیزهایی مانند درس و گوش دادن وغیره مرتبط شده است چنانچه موقعیت این مکان ( کلاس درس ) را برای جاهای دیگر هم بوجود بیاورید، در مییابید که در آن مکانها هم آسانتر مینشینید و مطالعه میکنید.
2ـ قبل از شروع یک تکلیف، زمانی را که برای پایان دادن به آن انتظار دارید برروی یک صفحه بنویسید. گزارشی از اهداف مورد نظرتان تهیه کنید. این مرحله در کل، زمانی را تلف نمیکند. اما میتواند بسیار مفید باشد. این مرحله ممکن است فشار خیلی کمی بر روی شما داشته باشد و در نتیجه رفتار مطالعه شما به صورت ثابتی بهبود مییابد. صفحهای که بر روی آن اهدافتان را یادداشت کردهاید، بعنوان شاخصی از کارآمدی روش مطالعه تان نگهداری کنید. سعی کنید هر روز هنگام عصر سطح اهدافتان را بطور جزئی افزایش دهید، سعی نکیند که درجه اهدافتان را به صورت رؤیایی بالا ببرید. فقط اهداف را بافاصله زمانی کم افزایش دهید.
3ـ با انتخاب نمادهای اجتماعی که به مطالعه مربوط است، توانایی تمرکزتان را تقویت کنید. در این رابطه شکل خاصی از لباس مثلا یک کلاه، روسری ، یک مجسمه جدید و یا یک توتم را انتخاب کنید. قبل از اینکه مطالعه را شروع کنید، کلاه را بپوشید یا مجسمه کوچکتان را بر روی میز قرار دهید. این اعمال از دو راه به تمرکز شما کمک می کنند. اول از همه، علامتی برای اشخاص دیگر است مبنی بر اینکه در حال کارکردن هستید و
محترمانه از آنها میخواهید که مزاحم شما نشوند ( تمرکزتان را به هم نزنند ). دوم، برگزار کردن این مراسم کوتاه و منظم به شما در انجام دادن کارتان کمک میکند اما به هنگام نامه نوشتن، تخیل کردن و یا پرسه زدن در اطراف،از مجسمه یا کلاهتان استفاده نکنید. استفاده از این روش را فقط به زمان مطالعه اختصاص دهید. اگر جادویتان علاوه بر کتاب با چیزهایی دیگر نیز مرتبط شده بدنبال یک نماد دیگر باشید. باید مواظب باشید که
نمادهایتان به نشانهای برای برانگیختن رؤیا ها تبدیل نشوند .
4ـ اگر حواستان پرت شده است، بایستید و رویتان را از کتابهایتان برگردانید: در حالی که به کتاب خیره شده ودر مورد قویتر شدن ضعف تان با خود نجوا می کنید. پشت میزتان ننشینید، اگر این کار را بکنید بعد از مدتی مطالعه با رؤیا پردازی و احساس گناه مرتبط خواهد شد و اگر مجبور به تخیل هستید که همه ما گاهی انجام می دهیم بلند شده و در اتاق قدم بزنید. اتاق را ترک نکنید. فقط بایستد و در حالی که به تکالیف درسی تان نگاه نمی کنید به تخیل بپردازید. عمل فیزیکی ایستادن، فکر شما را بر روی کارتان متمرکز میسازد. در این مورد سعی کنید. بزودی متوجه میشوید گفتن این جمله به خود که " من بای بایستم"به شما در متمرکز کردن حواستا کمک میکند.
5ـ در آخر هر صفحه مکث کنید. و وقتیکه مشغول خواندن هستید، آهسته تا 10 بشمارید. این ایدهای است که زمان مطالعه شما را ممکن است افزایش دهد. اگر هنگام خواندن افکارتان آشفته است و نمیتوانید تمرکز داشته باشید، این کار برای شما سودمند است. اگر در حین مطالعه کسی از شما سؤال کند که " چقدر خوانده اید " شما تنها به او جواب دهید: " در حدود سی دقیقه ". این روش را به کار ببرید اما به خاطر داشته باشید این راه فقط به عنوان یک راه حل اضطراری برای نداشتن تمرکز به کار میرود.
6ـ برای شروع مطالعه، زمان معینی را اختصاص دهید. رفتار و عادات معین همیشه در طی روز در زمان مربوط به خودشان رخ می دهند . اگر یک روز خود را مورد بررسی قرار دهید ، در می یابید که همیشه کارهای معینی را در زمانهای پیش بینی شده ای انجام می دهید . ممکن است که این مسئله درروزهای مختلف، تغییراتی داشته باشد اما عموما بعضی از رفتارهای شما به صورت عادی دارای وقت بخصوصی میباشند. اگر با خودتان رو راست وصادق باشید، در می یابید که شروع کردن رفتارهای کنترل شده توسط زمان، کاری نسبتا ساده است. مسئله مورد توجه این است که اگر بتوانید بطور عادتی مطالعه کنید یا حداقل قسمتی از مطالعه روزانه خود را انجام دهید ،بعدها شروع آن آسانتر خواهد بود . سعی کنید زمان مطالعه را به صورت عادتی در آورید و به آنچه که قبل از شروع مطالعه انجام می دهید، دقت کنید. این یک روش برای بهتر کردن تمرکزتان است .
7ـ درست قبل از شروع زمان مطالعه ، هیچ کار ناتمامی را شروع نکنید. بسیاری از مردم در مورد کارهایی که نسبت به انجامشان تعهد دارند و نیمه تمام مانده اند ، فکر می کنند . آنها مجبور هستند که این کار ها را انجام دهند تا از تعهدی که دارند، رهائی یابند . فعالیتهای نیمه تمام معمولا بیشتر از کارهای تکمیل شده ، ذهن را مشغول میکنند. اگر عقیده مذکور را درباره عادت تخیل کرد بکار ببرید، متوجه خواهید شد که فعالیت ها و تکالیف ناتمام در مقایسه با آنهایی تمام شدهاند، بیشتر موجب تخیل ورؤیا پرد ازی میگردند. بنابراین وقتیکه میدانید به زمان مطالعه که خودتان آن را انتخاب کردهاید، نزدیک میشوید ذهنتان را درگیر مسائل پیچیده و بحثهای طولانی نکنید.
سعی کنید که به زمان مخصوص مطالعه عادت کنید وبه اعمالی که قبل از شروع مطالعه انجام می دهید ، توجه کنید . این راهی برای بالا بردن توانایی تمرکز شماست.
8ـ اهداف کوتاه مدت ومنظمی را برای خود در نظر بگیرید. این زمان را به زیر مجموعههایی تقسیم کنید وقتیکه اولین صفحه را تمام کردید، زمان خاصی را برای این کار اختصاص دهید. اگر ریاضی میخوانید ، زمانی را برای حل هر مسئله در نظر بگیرید. به عبارت دیگر تکالیف تان را به واحدهای کوچکی تقسیم کنید . برای همه اهداف معین شده زمانی را تعیین کنید . این شیوه توانایی شما را برای مطالعه کردن ، افزایش می دهد بدون اینکه تمرکزتان را از دست بدهید.
9 ـ از یک دفترچه یادداشت به عنوان یاد یار استفاده کنید. ترفند دیگری که به شما در با لا بردن تمر کز کمک می کند ، قرار دادن یک مداد و کاغذ در کنار دفتر یادداشت شما است . اگر در هنگام مطالعه ، ذهنتان مشغول مسائلی می شود که باید آن را انجام دهید آن را در دفترچه یاد داشت کنید در این صورت مطمئن می شوید که در صورت نگاه کردن به دفترچه متوجه کارهایی که باید انجام دهید خواهید شد. نگرانی در مورد فراموش کردن کارهایی که باید انجام دهید، ممکن است موجب اختلال در مطالعه شود.
10ـ قبل از اینکه مطالعه را شروع کنید، استراحت کنید. برای تمرکز داشتن از خودتان بپرسید: آیا مطالعه وکار کردن بر روی کتاب، چیزی است که مرا بترساند؟
اگر مجبور باشید که موارد ناخوشایندی را مطالعه کنید و شما میدانید که از خواندن آن مطالب احساس بدی به شما دست میدهد، چه عکس العملی نشان میدهید ؟ احتمالا مطالعه را متوقف کرده و مشغول خیالبافی میشوید ودلایل خوبی برای متوقف کردن مطالعه پیدا میکنید. اگر اینگونه عمل کنید میتوان گفت که اضطراب یادگیری دارید،تنها راه از بین بردن اضطراب یادگیری، یادگرفتن این مطلب است که چگونه استراحت کنیم. اگر از لحاظ حسمی و روحی کاملا استراحت کرده باشید، تقریبا غیر ممکن است که هیچ نگرانی از خواندن به خود راه دهید. کتاب را با آرامش مطالعه کنید نه با هیجان و اضطراب. وقت مطالعه، مطالعه کنید ونگرانی رابرای زمان خودش بگذارید. هردو را در یک زمان انجام ندهید.
مطالعه صحیح و ثمربخش، از دو عامل متأثراست.
۱٫ داشتن انگیزه و علاقه نسبت به مطالب مورد نظر. ۲٫ بکارگیری و استفاده ماهرانه از فنون مطالعه. داشتن انگیزه و علاقه نسبت به مطالب خواندنی سبب میشود تا شخص به مطالعة بیشتر بپردازد؛ مطالعة بیشتر منجر به بهتر شدن فنون مطالعه میشود، کاربرد فنون بهتر، مطالعه را آسانتر، سریعتر و لذببخشتر میسازد. در نتیجه، علاقة خواننده نسبت به مطالعه افزایش مییابد و سبب میشود تا او در زمان کمتر، مطالب بیشتری را بخواند.[۱]
اگر میخواهید روش مطالعه صحیح و ثمربخش و مفید را بیاموزید به نکات زیر توجه نمایید:
۱٫ نسبت به موضوع یا کتاب مورد مطالعة خویش، علاقه و انگیزه در خود ایجاد نمایید.
انسان هر رفتاری را که انجام میدهد براساس یک هدف و غایتی است که در نظر گرفته است، هر اندازه هدف و غایت رفتار ارزشمندتر باشد، رفتار نیز با استحکام بیشتری بروز خواهد نمود. کتاب یا موضوعی را که مطالعه میکنید، چه کمکی به شما میکند تا به هدف خویش نایل شوید اگر واقعاً معتقد هستید که فلان کتاب یا موضوع مورد نظر برای شما مفید است و اطلاعات خوبی را در اختیار شما قرار میدهد، قطعاً به خواندن آن علاقمند خواهید شد. بنابراین تا زمانی که به کتاب یا موضوعی علاقه ندارید، از مطالعه آن پرهیز نمایید.
پس از داشتن انگیزه و هدف ارزشمند از مطالعه کتاب یا موضوع مورد نظر، میتوانید اصول و روشهای خاصی را برای مطالعه آن در نظر بگیرید. و در اینجا به برخی از آنها اشاره میشود:
چهار ویژگی مهم مطالعه خوب که برخی روانشناسان یادگیری به آن اشاره نمودهاند عبارتند از:
۱٫ انعطاف در سرعت. ۲٫ درک و نگهداری در حافظه.
۳٫ تمرکز حواس. ۴٫ ارزشیابی انتقادی.[۲]
لیندا فریل انیس در مورد روش مطالعه صحیح و ثمربخش به نکت زیر اشاره نموده است:
۱٫ میزان یادگیری با مدتی که صرف آن میشود رابطه نزدیک دارد، بنابراین توصیه میشود که برای مطالعه وقت کافی در نظر بگیرید.
۲٫ بهتر است همیشه اول مطالعه کنید و بعد بخوانید نه برعکس.
۳٫ مطلبی را که میبایست یاد بگیرید، لازم است مورد توجه قرار دهید، آن را به زبانی و کیفیتی در آورید که بریتان معنی مشخصی داشته باشد (مثلاً مطلب را به زبان خودتان برگردانید یا تصویر ذهنی از آن برای خورد بسازید.) و سرانجام بین هر دو مطلب تازه و مطالبی که قبلاً یاد گرفتهاید رابطه برقرار کنید.
مطالعه مؤثر از نظر ایشان مستلزم اجرای برنامه سه مرحلهای است:
الف: ابتدا کل مطلب را ارزیابی کنید تا بتوانید تصمیم بگیرید که کدام قسمت آن مهمتر است و باید به آن توجه شود. ب: سپس مطلب اصلی خویش را پیدا کنید و آنگاه سؤالاتی درباره محتوای آن از خود بکنید و به زبان خود به آنها پاسخ دهید. ج: سرانجام مطلب جدید را به آنچه قبلاً یاد گرفتهاید ربط دهید.
از دیگر نکاتی که انیس اشاره نموده است عبارتند از:
از برخواندن مطلبی که قبلاً یاد گرفتهاید برای شخص دیگری که بتواند اشتباهات شما را اصلاح کند، توانایی شما را در مطالعه جدید و به یادآوری آنها در آینده بسیار افزایش خواهد داد.
ایشان معتقد است: هرگاه در خواندن کتاب درسی از روش بند به بند استفاده کنید (سپس از خواندن هر بند توقف کنید و مطالب آن را در کلماتی هرچه کمتر به زبان خودتان بنویسید) فهم و یادسپاری مطلب مورد نظر برای شما بسیار آسانتر خواهد شد.[۳]
اس کیو ۴ آر از حروف اول شش مرحله آن تشکیل یافته است. این شش مرحله عبارتند از:
۱٫ خواندن اجمالی یا پیشمطالعه. ۲٫ سؤال کردن. ۳٫ خواندن. ۴٫ تفکر. ۵٫ از حفظ گفتن. ۶٫ مرور کردن مطالب.[۴]
آنچه بیان گردید مربوط بود به بخش اوّل سؤال شما ـ یعنی «روش مطالعة صحیح» که امیدوارم با رعایت نکات مذکور و مطالعه کتابهایی که معرفی میشود پاسخ سؤال خویش را دریابید. امّا در پاسخ به بخش دوم سؤال شما که فرمودهاید: «با صدا بخوانم یا بدون صدا؟» باید عرض نمود که بدون صدا بخوانید بهتر است چون تمرکز و دقّت بیشتری خواهید داشت، افرادی که عادت دارند با صدای بلند مطالعه کنند، ریشة این عادت به دوران کودکی آنها برمیگردد،[۵] کودکان برای یادگیری معمولاً کلمات را با صدای بلند تکرار میکنند ـ برخی افراد در دوران بزرگسالی نیز این عادت را حفظ میکنند امّا روانشناسان توصیه میکنند که برای مبارزه با این عادت باید در هنگام مطالعه نوک زبانشان را بین دندانهای راست و چپ قرار دهند تا مانع تلفظ کلمات شوند،[۶] بنابراین شما خواهر گرامی سعی کنید خود را با این شیوه مطالعه عادت ندهید.
————————————
[۱] . برای مطالعه بیشتر مراجعه شود به: حورایی، مطالعه موفق با تمرکز، نشر دکلمهگردان: ۱۳۸۱٫
[۲] . برای مطالعه بیشتر در اینباره مراجعه شود به: کی پی بالدریچ، روشهای مطالعه، ترجمه علیاکبر سیف، نشر دانا، چاپ هفتم، ۱۳۷۳، ص ۱۶۱٫
[۳] . لیندا فریل انیس، فن مطالعه، ترجمه علی صلحجو، مرکز نشر دانشگاهی، تهران، چاپ اول، ص ۱۵۶٫
[۴] . برای آشنایی بیشتر با این روش مراجعه شود به: هلیگارد و همکاران، زمینة روانشناسی، ترجمه تقی براهنی، ج ۱، انتشارات رشد،۱۳۸۰، فصل ۸٫
[۵] . برای مطالعه بیشتر مراجعه شود به: معینالله خادمی، مطالعه روشمند، پارسایان، ۱۳۷۹، ص ۱۲۹ به بعد.
[۶] . همان، ص ۱۳۴٫
کلیدهای طلایی برای کنکور
مقدمه
هر کار بزرگی نیاز به یک طرح و برنامه دارد. طرح و برنامه کلی شما برای کنکور چیست؟ اجرای برنامههای خیلی دقیق و جزئی به دلیل ویژگیهای فرهنگی ما معمولا امکان پذیر نیست. اشکال مهم برنامههای دقیق این است که وقتی اجرا نمیشود یا ناقص اجرا میشود، پیشبینیهای بعدی را هم خراب میکند. بنابراین یک توصیه مهم این است که با در نظر گرفتن عادتهای فرهنگی خودتان یک برنامه کاری طراحی کنید که نه خیلی جزیی و نه خیلی کلی باشد. تذکر این نکته هم ضرورت دارد، بطور حتم هستند دانشآموزانی هم که توانایی طراحی و اجرای برنامههای دقیق و جزیی را دارند.
یک برنامه کاری
این برنامه کاری برای کسانی که دانش آموز هستند با آنهایی که صرفا برای کنکور میخوانند تفاوت دارد. برای هر دو گروه پیشنهاد میکنیم که یک فرصت ۴۵-۴۰ روزه برای روزهای آخر کنکور (از نیمه دوم اردیبهشت به بعد) کنار بگذارند. تا قبل از این فرصت ، کنکوریهای غیر دانش آموز میتوانند یک برنامه کاری دو مرحلهای را به اتمام برسانند. تا پایان اسفند ماه سعی کنید یک دوره کامل مطالعه تشریحی دروس به اضافه تمرینهای تست را به پایان برسانید. از اول عید تا پایان دهه دوم اردیبهشت هم علاوه بر مرور نکته و تست دروس ، به رفع اشکال و جبران کمبودها هم بپردازید.
کنکوریهای دانش آموز به دلیل اشتغال به درس و امتحانات شاید این فرصت دو مرحلهای را نداشته باشند. میتوانید تا پایان فروردین ماه و حداکثر نیمه دوم اردیبهشت ماه (که با آغاز امتحانات نیمسال دوم همراه است) دوره جامع مطالعه تشریحی دروس به اضافه تمرینهای تست را تمام کنید. البته در واقع شما هم ضرری نکردهاید و فرصتی را از دست ندادهاید، چرا که عملا درگیر درسها بودهاید. پس برنامه کلی پیشنهادی این است که هر طور شده تا ۴۵ - ۴۰ روز قبل از کنکور مرحله جامع مطالعه را حداقل یک بار کامل کنید. به یاد داشته باشید زیاد دوره کردن دروس مهم نیست، مهم این است که خوب و کامل دوره کنید. با طراحی یک برنامه کلی کاری ، به نظم ذهنی و رفتاری خود کمک کنید.
برنامه کاری روزهای آخر
اگر چه مطالعات و درس خواندنهای شما از آغاز تاکنون لازم بوده و این روند باید همچنان ادامه پیدا کند، ولی روزهای آخر قبل از کنکور نقش مهمتر و مؤثرتری در کسب نتیجه دارند. مطالعات امروزی ممکن است به دلیل تداخل ، گذشت زمان و حجم فعالیتها دچار فراموشیهای کم و بیش شوند. اما در روزهای آخر ، اگر مضطرب نباشید، با یک ذهن جمع و جور و حواس متمرکز ، میتوانید فراموشیها را به حداقل ممکن برسانید. اما در طرح کلی خود این دوره ۴۵ - ۴۰ روزه قرنطینهای را کنار گذاشته و به خاطر بسپارید. قسمتی از تواناییهای خود را برای دوره یک و نیم ماهه ماقبل کنکور ذخیره نمایید.
پیش بینی تغییرات
اگر برنامه کاری خود را نسبتا کلی در نظر بگیرید، می توانید تغییرات احتمالی را پیشبینی و شرایط خود را با آنها تطبیق دهید. مهم این است که شما آمادگیهای لازم برای تغییرات را داشته باشید. عواملی مانند امتحانات پیشبینی نشده ، حوادث و رویدادهای خانوادگی ، بیماری ، افت انگیزه و... میتوانند باعث تغییراتی در روند برنامه شوند. گاه دیده شده که دانشآموزانی به دلیل عدم پیشبینی آگاهانه تغییرات لطمههای روحی خوردهاند. امکان کنترل همه عوامل محیطی وجود ندارد، بنابراین خود را برای هر نوع تغییرات احتمالی در برنامه آماده نموده و پیشبینیهای لازم را انجام دهید.
افتهای مقطعی
یکی از عوامل مهمی که برنامه کاری را تحت تاثیر قرار داده و موجب تغییر در آن میشود، افتهای مقطعی در روحیه و انگیزه است. لازم به ذکر است که اولا این افتها را خیلی غیرعادی تصور نکنید. دانشآموزان ممکن است با ناشیگری و استدلالهای نابجا ، مسأله را بیش از آنچه لازم است بزرگ نشان دهند. ثانیا اگر شما برای تغییرات احتمالی پیشبینیهای لازم را انجام داده باشید، دیگر ضرورتی ندارد دست و پای خود را گم کنید.
ثالثا هر چه در این دورههای افت ، کمتر با خود و اطرافیان کلنجار بروید و باعث گسترش موضوع نشوید، دوره افت کوتاهتر و گذراتر خواهد بود. با تفکری منطقی و واقع گرایانه ، میتوانید این مقاطع را پشت سر گذاشته و عقبافتادگیها را جبران کنید. افت روحیه در مقاطعی از زمانها را غیرعادی تلقی نکرده و بدانید که این افت با اراده شما میتواند گذرا باشد.
ساعات جبرانی
در طی روز یا هفته امکان دارد به دلایل زیادی ساعاتی را از دست بدهید. تنبلی و وقت گذرانی ، ترافیک ، طولانی شدن مطالعه یک درس و اتفاقات روزمره دیگر میتوانند برنامه پیشبینی شده شما را از روال عادی خارج سازند. اگر چه انسان نمیتواند همه عوامل محیطی را پیشبینی و کنترل کند، ولی میتواند تواناییهای خود را در اینباره تا حد زیادی افزایش دهد. ممکن است ترافیک دست شما نباشد ولی این که نیم ساعت پای تلویزیون بنشینید و تا دو ساعت هم بلند نشوید، دیگر به همت و اراده شما بستگی دارد.
در هر حال برای این که نظم ذهنیتان مختل نشود، لازم است برای هر هفته حداقل ۳ - ۲ ساعت وقت جبرانی در نظر بگیرید. اگر مشکلی پیش نیامد که بهتر، میتوانید از ساعات جبرانی استفاده بهتری بکنید و اگر هم لازم بود که این زمان در اختیار شماست. پس برای پیشگیری از به هم خوردن نظم برنامه ، هر هفته زمانهایی را به عنوان ساعات جبرانی در نظر بگیرید
کلیدهاى بهداشتى یادگیرى .
در شماره قبل، حتماً سه کلید بهداشتى یادگیرى را خواندید؛ ®حمام کنید و درس بخوانید¯، ®صبحانه فراموش نشود¯ و ®سر به زیر نباشید¯. و این هم باقى کلیدها. باز هم ادامه دارد.
درست راه بروید
آیا تا به حال به راه رفتن خود دقت کردهاید؟ آیا تا به حال دوستانتان در مورد فیزیک بدنى شما در هنگام راه رفتن با شما صحبتى کردهاند؟ آیا از این گروه آدمهایى هستید که با گردنى افراشته و سینهاى فراخ و کمرى راست راه مىروند یا از آن گروهى هستند که پشت خود را خم مىکنند و سینه را به تو مىکشند و گردن خم مىکنند؟ تصور شما از دیدن این دو گروه چیست و چه احساسى به شما دست مىدهد؟
اغلب ما از دیدن گروه اول، حس اعتماد به نفس، توانایى، جوانى و شادابى پیدا مىکنیم و با دیدن گروه دوم به یاد خجالت و شرم، ناتوانى و شکست مىافتیم. این تصورات بسیار به حقیقت نزدیکند.
حقیقت آن است که نوع راه رفتن و ایستادن ما در توانایىها و روحیه ما تأثیر به سزایى دارند و این امر دلایل علمى بسیار محکم و ثابت شدهاى دارد.
وقتى که سینه را به تو مىکشیم و پشت را خم مىکنیم، در واقع ظرفیت قفسه صدرى را کاهش مىدهیم و حجم مفید و مؤثر ریه را کم مىکنیم. با این کار، متأسفانه از میزان اکسیژن ورودى به ریهها مىکاهیم و حجم فضاى مرده و انباشته از دى اکسید کربن سیاه و زیانبار را افزایش مىدهیم.
در حالت سلامت، اکسیژن ورودى به ریهها، شاخصى براى اکسیژن شناور در خون و اکسیژنى است که به اندامهاى مختلف و از آن جمله مغز و اعصاب مىرسد.
وقتى که فردى پشت را راست نگه مىدارد و قفسه سینه را بیرون مىدهد، در واقع بر ظرفیت طبیعى ریههاى خویش مىافزاید و بیشتر از سهمیه خود اکسیژن دریافت مىکند. این امر موجب مىشود که اکسیژن بیشتر به خون و به مغز او برسد و احساس نشاط و شادابى و توانایى کند؛ زیرا همه سلولهاى مغزى و در واقع همه سلولهاى بدن او پیغام مىفرستند که آماده انجام هر کارى که از آنها خواسته شود، هستند. آنها در اوج توانایىاند و این به انسان اعتماد به نفس مىدهد و روحیهاى عالى براى یادگیرى و به کارگیرى ایجاد مىشود.
پس، از فردا در شیوه راه رفتن خود بیشتر دقت کنید. سر را بالا بگیرد؛ گردن و ستون فقرات خود را راست کنید و عمیق نفس بکشید. مىدانید چه احساسى خواهید داشت؟ احساس قدم زدن در یک باغ پر گل و این اثر اکسیژن است.
آرام و عمیق نفس بکشید
یک نفس آرام و عمیق خیلى از توانایىهاى شما را به شما باز مىگرداند. تواناىهایى که در اوج اضطراب و آشفتگى فکرى به تاراج مىروند و دست شما را خالى مىگذرند. اگر در چنین لحظههایى احساس درماندگى و خستگى فکر مىکردید و ناتوانایى بر شما غلبه کرد، مفیدترین کار، یک نفس عمیق و آرام است.
انسان در هنگام اضطراب، ناخودآگاه نفسهاى سطحى و تند مىکشد و به این وسیله بدن خود را دچار آلکالوز مىنماید. آلکالوز که پدیدهاى سیستمیک و ناشى از بالا رفتن ®PH¯ خون است، منجر به اثرات منفى، خصوصاً در سیستم مغز و اعصاب مىگردد و آرام آرام سطح هوشیارى و توجه ما را کاهش مىدهد.
این مسأله ممکن است تا آن جا پیش رود که تنفس سطحى و تند به بیهوشى کامل و یا غش منجر شود و چنانچه شما نیز بارها شاهد این قضیه بودهاید، برخى افراد وقتى دچار بحران یا مشکل لاینحلى مىگردند، ناخودآگاه غش مىکنند.
بر عکس این اتفاق، آن گاه رخ مىدهد که شما با تسلط بر خود، یک لحظه از بحران فاصله بگیرید و آرام و عمیق نفس بکشید. این امر موجب مىشود تا اکسیژن مناسب وارد خون شما گردد و سیستم اعصاب شما را تغذیه نماید و قدرت تصمیمگیرى و تمرکز شما را باز گرداند و علاوه بر اینها از کاهش سطح هوشیارى و توجه عمومى شما نیز جلوگیرى به عمل آورد.
پس به یاد داشته باشید که:
- هنگامى که استاد در فهرست اسامى به دنبال کسى مىگردد تا از او سؤال کند،
- وقتى که سؤالات امتحانى را یک به یک مىخوانید و هیچ جوابى در ذهن شما شکل نمىگیرد،
- وقتى که بادوستان خود درباره یک مطلب علمى بغرنج به سختى بحث و گفت و گو مىکنید،
- وقتى که خداى ناکرده گرفتار یک دعواى نفسگیر یا خشم و عصبانیت شدید مىشوید،
اولین کارى که باید انجام دهید، چند نفس آرام و عمیق است.
مطمئن باشید که روند همه جریانات فوق، به نحو مطلوبى تغییر خواهد کرد.
هواى خوب، نور خوب، دماى خوب
مکانى که براى مطالعه انتخاب مىکنید، چه تأثیرى در میزان یادگیرى شما مىگذارد؟ این یک سؤال مهم است.
محیطى که به عنوان محل مطالعه انتخاب مىشود، باید چند ویژگى مهم داشته باشد تا توانایى و قدرت فراگیرى شما را افزایش دهد. این ویژگىها عبارتند از:
1- فراموش نکنید که سلولهاى مغز شما نفس مىکشند و هر موجودى که نفس مىکشد، در شرایط فقر اکسیژن، خسته و ناتوان شده، از کار خواهد افتاد. تهویه مناسب در محل مطالعه، یکى از اساسىترین شرایطى است که ناگزیر و اجتنابناپذیر است. وقتى که میزان اکسیژن موجود در فضایى که شما در حال مطالعه در آن هستید، مناسب و کافى باشد، شما به راحتى نفس مىکشید و براى دریافت اکسیژن به سیستم تنفسى خود هیچ زحمتى نمىدهید. شما ناخودآگاه و نامحسوس، نفس مىکشید و احساس رضایت درونى دارید. پس براى عملیات اکسیژنگیرى، انرژى مضاعفى را صرف نمىکنید و انرژى مورد نیاز براى مطالعه و تمرکز جسمى و درونى لازم را براى یادگیرى تلف نمىکنید. از طرفى سلولهاى مغزى براى عملیات فراگیرى و به حافظه سپارى مطالب، نیازمند مصرف اکسیژن هستند. این نیاز در موقع یادگیرى بسیار بیش از هر زمان دیگرى است. یادگیرى صحیح و مؤثر، وابسته به حضور مقادیر کافى اکسیژن و گلوکز است و بدون این دو، هر گونه فعالیتى در جهت فراگیرى ناکام خواهد ماند.
2- فراموش نکنید که شما نوشتارى را فرا مىگیرید که آن را به خوبى و وضوح ببینید. این، یک امر مسلم است که اگر درست و واضح صفحه کتاب خود را نبینید، به خوبى آن را به خاطر نمىسپارید. نور مناسب، شرط واجب دیگرى است که در مکان مطالعه نباید نادیده گرفته شود. در نور کم و نامناسب، چشمان شما براى دیدن خطوط و کلمات تلاش بیشترى مىکنند و از عضلات خود کار بیشترى مىکشند؛ پس زودتر خسته مىشوند و نیاز به استراحت پیدا مىکنند و شما مجبور مىشوید مطالعه را متوقف کنید. در نور کم و نامناسب، بسیارى از مطالبى که ناخودآگاه در میدان دید ما قرار مىگیرند و ما بدون اراده آنها را وارد ذهن خود مىکنیم نیز در تاریکى قرار مىگیرند و میزان فراگیرى نامحسوس ما کاهش مىیابد. امروزه ما مىدانیم که انواع فراگیرى نامحسوس از مهمترین راههاى یادگیرىاند و کمک به گسترش آنها، بر توانایىهاى ما مىافزاید. نور کم و نامناسب علاوه بر همه اینها، موجب خوابآلودگى و احساس کسالت نیز مىشود و این یکى از معضلات آشناى ساعات مطالعه است؛ پس براى آن که هنگام مطالعه چرت نزنید، نور کافى و مناسبى براى مکان مطالعه خود انتخاب کنید.
3- فراموش نکنید که هر سلول زندهاى در گرما آب از دست مىدهد و چروکیده مىشود و در سرما به تکاپو و صرف انرژى مىافتد تا زنده بماند. حرارت مناسب، یکى دیگر از ویژگىهاى ضرورى مکان مطالعه است.
بدن ما در گرماى شدید شروع به تعریق مىکند، کم آب مىشود گردش خون آن با مشکل مواجه مىشود، کسل و خوابآلوده مىگردد و سرانجام تمرکز خود را از دست مىدهد. در سرما نیز سلولهاى بدن ما براى تعادل دماى درونى بدن، مجبور به صرف انرژى بیشترى براى گرماسازى درونى مىشوند و جریان مصرف انرژى را از سلولهاى مغزى به سمت ماهیچهها و اعضاى درونى منحرف مىسازند و میزان توانایى ذهنى و قدرت یادگیرى ما کاهش مىیابد. بهترین شرایط حرارتى براى محل مطالعه، دمایى نزدیک به دماى بدن یا چند درجه خنکتر است که موجب نشاط و هوشیارى مىشود.